Πότε ένας ασθενής έχει ανάγκη οξυγονοθεραπείας

ΟΞΥΓΟΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η οξυγονοθεραπεία έχει ένδειξη όταν υπάρχει αναπνευστική ανεπάρκεια , δηλαδή όταν έχει μειωθεί η οξυγόνωση του αίματος που είναι αναγκαία για την οξυγόνωση των ιστών, με σοβαρές επιπτώσεις στη λειτουργία και τον μεταβολισμό όλων των οργάνων.
Η ελάττωση του οξυγόνου στο αίμα διαπιστώνεται αρχικά μέσω της παλμικής οξυμετρίας , και στη συνέχεια με τον έλεγχο των αερίων αίματος επιβεβαιώνεται . Επίσης με τα αέρια αίματος διευκρινίζεται ο τύπος της αναπνευστικής ανεπάρκειας (τύπου Ι νορμοκαπνική , τύπου ΙΙ υπερκαπνική ) αλλά και το είδος της μεταβολικής διαταραχής που προκάλεσε(οξέωση ή αλκάλωση, αναπνευστική ή μεταβολική).

Συμπτώματα και κλινικές εκδηλώσεις υποξυγοναιμίας είναι : δύσπνοια, ταχυκαρδία , ταχύπνοια, εργώδης αναπνοή, ωχρότητα, κυάνωση (μελανά χείλη ή άκρα), υγρά ή ψυχρά άκρα, ανησυχία, σύγχυση, υπνηλία, διαταραχές του προσανατολισμού.

Τα νοσήματα που μπορεί να προκαλέσουν αναπνευστική ανεπάρκεια και απαιτούν χορήγηση οξυγόνου είναι:

1. Αναπνευστικές παθήσεις οξείες και χρόνιες (π.χ. ΧΑΠ, εμφύσημα, σοβαρό άσθμα, πνευμονική ίνωση , πνευμονική εμβολή, πνευμονία ,καρκίνος του πνεύμονα, βρογχιολίτιδα, δηλητηρίαση με CO, σύνδρομο παχυσαρκίας-υποαερισμού κά )
2. Καρδιολογικά νοσήματα (π.χ. οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, καρδιογενές σοκ-πνευμονικό οίδημα , καρδιακή ανεπάρκεια)
3. Νευρολογικές παθήσεις (αγγειακά εγκεφαλικά, τραύματα , όγκοι, μυασθένεια, νόσος κινητικού νευρώνα κά )
4. Καταπληξία (shock) οποιαδήποτε αιτιολογίας

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΟΞΥΓΟΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

• Το οξυγόνο είναι “φάρμακο” και πρέπει να χορηγείται κατόπιν ιατρικής οδηγίας, στην οποία να αναγράφεται η έναρξη, η ροή, η πυκνότητα και η μέθοδος (εξαιρούνται οι πραγματικά επείγουσες περιπτώσεις )
• Η χορήγηση πρέπει να είναι συνεχής και να παρακολουθείται η εξέλιξη της υποξαιμίας με μέτρηση αερίων αίματος κατά την έναρξη και μετά από τροποποίηση της πυκνότητας του O2
• Η διόρθωση της υποξαιμίας θα πρέπει να γίνεται με όση πυκνότητα O2 έχει προσδιορίσει ο θεράπων γιατρός, διότι η τοξικότητά του αυξάνεται παράλληλα με τη δόση
• Απαραίτητη είναι η ενημέρωση του ασθενούς, όταν επικοινωνεί με το περιβάλλον, ή των οικείων για τις ιδιότητες του οξυγόνου και τα μέτρα που είναι αναγκαίο να λαμβάνονται

ΣΩΣΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

Το οξυγόνο ως θεραπευτικό μέσο (φάρμακο) πρέπει να χορηγείται σύμφωνα με τις ιατρικές οδηγίες που αφορούν την ροή, την διάρκεια , τον τακτικό επανέλεγχο κλπ. Η κύρια ένδειξη οξυγονοθεραπείας είναι η αναπνευστική ανεπάρκεια.

Αφού τεθεί η ένδειξη, θα πρέπει να εξεταστούν (από τον ιατρό) οι δυνητικά αναστρέψιμοι παράγοντες που συμβάλλουν στην υποξυγοναιμία και φυσικά η βασική νόσος.

Το οξυγόνο χορηγείται ανάλογα με τις ατομικές παραμέτρους της αναπνοής, την υποκείμενη νόσο, τη συνεργασία του αρρώστου κ.α.

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

Οι βλαβερές επιδράσεις του οξυγόνου εξαρτώνται από την πυκνότητά του, τη διάρκεια παροχής, την προϋπάρχουσα κατάσταση των πνευμόνων κ.α. Οι σημαντικότερες είναι αποτέλεσμα κακής χρήσης και είναι οι εξής:

• Σε χρόνιες πνευμονοπάθειες, όπου υπάρχει σημαντική κατακράτηση CO2,η εσφαλμένη χρήση οξυγονοθεραπείας με υψηλά μίγματα έχει ως επακόλουθο την καταστολή του αναπνευστικού κέντρου και σε ακραίες καταστάσεις την αναπνευστική οξέωση και το κώμα. .
• Ατελεκτασία κυψελίδων, μετά από χορήγηση μεγάλης πυκνότητας.

Η τοξικότητα του οξυγόνου στους πνεύμονες αφορά ιστικές βλάβες. Η τοξικότητα του Ο2 οφείλεται στην απελευθέρωση ελεύθερων ριζών Ο2 σε μεγάλες ποσότητες, επί εκθέσεως σε υψηλές μερικές πιέσεις Ο2 .Είναι γενικά παραδεκτό ότι η πυκνότητα οξυγόνου πάνω από 60-70% και για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να προκαλέσει τοξικές εκδηλώσεις όπως βήχα, τραχειοβρογχίτιδα, σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας ή ίνωση στους ενήλικες.

 

 ΜΕΘΟΔΟΙ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΟΞΥΓΟΝΟΥ-ΚΑΤ’ΟΙΚΟΝ ΟΞΥΓΟΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Συμπυκνωτές οξυγόνου

Οι ηλεκτρικοί συμπυκνωτές είναι κατάλληλοι για τη χορήγηση οξυγόνου στο σπίτι, τροχήλατοι , παρέχονται συνήθως μέσω ενοικίασης για όσο χρόνο το έχει ανάγκη ο ασθενής. Λειτουργούν αφαιρώντας από τον ατμοσφαιρικό αέρα το άζωτο και παρέχοντας οξυγόνο στον ασθενή μέσω ρινικού καθετήρα (γυαλιά οξυγόνου) ή μάσκας οξυγόνου. Επιτρέπουν στον άρρωστο να μετακινείται ελεύθερα μέσα στο σπίτι. Η παροχή οξυγόνου είναι ακριβής όταν γίνεται περιοδικός έλεγχος και συντήρηση.

Σε ασθενείς που θέλουν να διατηρήσουν την αυτονομία τους εκτός σπιτιού αλλά έχουν ανάγκη συνεχούς οξυγονοθεραπείας , υπάρχει η δυνατότητα χρήσης φορητού συμπυκνωτή οξυγόνου, ο οποίος φορτίζεται και διαθέτει συγκεκριμένες ώρες αυτονομίας ανάλογα με τη ροή που χρησιμοποιείται και ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του κατασκευαστή.

Δοχεία υγρού οξυγόνου

Η θεραπεία με υγρό οξυγόνο βασίζεται στην αποθήκευση οξυγόνου σε θερμοκρασία υπό τους -187°C, όπου επιτυγχάνεται σημαντική μείωση του όγκου του. Πρόκειται για μέθοδο που χρησιμοποιείται και σήμερα , με πολύ καλή απόδοση από ιατρικής απόψεως αλλά με πρακτικά μειονεκτήματα λόγω αυξημένου βάρους , δυσκολότερης μετακίνησης και ανάγκης αναγόμωσης του κάνιστρου και αντικατάστασης από γεμάτο, όταν αδειάσουν. Χρησιμοποιούνται σε επιλεγμένες χρήσεις ( πχ σε περίπτωση διακοπής ρεύματος ή οι μικρού μεγέθους σε περιπτώσεις βραχείας διάρκειας μετακίνησης του ασθενούς).